Do
24
ao
31
estarei
en
ÓTIMO, MEUS!
BOAS FESTAS!
ao
31
estarei
en
ÓTIMO, MEUS!BOAS FESTAS!
segunda-feira, 22 de dezembro de 2008
quarta-feira, 17 de dezembro de 2008
Ao que todos nos temos afrontado
O luns pasado tiven día de vacacións e deume por camiñar polas rúas de Meiril. Na famosa rúa Xénova (Zena en lígur), xusto a carón da sede principal do Partido Popular atopei unha librería internacional onde puiden atopar algúns libros en portugués e en galego. Foi un pracer ter entrado nela, pois atopei dous libros que me semellaron interesantes e merqueinos. Para máis prace, a rapaza que me atendeu era de Compostela. Cousas da vida! Un dos libros que merquei é de Miguel Real, titulado apocalipticamente A morte de Portugal, onde vai debullando o home portugués, o xeito de pensar dos portugueses e os catro complexos aos que se enfrontan. Non vou entrar en detalles. Só quero reproducir aquí un anaco do texto (déame o seu permiso señor Real se me está a ler) que me pareceu moi interesante e acertado. É o que segue:
A relação intemporal entre o intelectual português e as instituições socialmente dominantes podem resumir-se em três momentos paradigmáticos:
1) Uma fase de aproximação, de empenhamento e de voluntária adequação ou de tentativa de transformação do destino geral de Portugal.
2) Por motivos circunstanciais, que muito deferem de autor para autor, vinculando-o ao seu tempo, o intelectual português sofre, em certo momento, um profundo desencantamento com o estado conjuntural do país, cuja consciencialização o força ou a desistir de transformar Portugal, interiorizando-se ou exilando-se no estrangeiro, abandonando o seu antigo empenhamento, concentrando-se na sua obra estética ou filosófica individual; ou a reiterar o seu compromisso de transformar Portugal, criando uma obra alternativa à visão social e política dominante.
3) No final da vida ou após a morte, a obra do intelectual português é recuperada pelas instituições dominantes do Estado, da Universidade ou da Igreja, que a estatui como um dos mais salientes vectores da cultura portuguesa, passando então a ser tão santificada pelas novas gerações escolares quanto antes fora abominada e desprezada pelas anteriores.
Pon como exemplo a varias escritores portugueses que pasaron por estas fases. Por exemplo, Sá de Miranda, logo de viaxar polo norte de Italia, comprobou como en Portugal había maneiras civilizacionais de baixo nível e un alto nivel de interese financeiro e patrimonial por parte dos fidalgos cortesáns. Comprobou a profundísima ignorancia histórica e cultural da elite política portuguesa. Iso levouno a se afastar voluntariamente da Corte e das clases dominantes para se illar na súa frustración en Cabeceiras de Basto, onde apenas saía da súa casa e se centraba na súa obra literaria, lonxe dese ambiente. Como Sá de Miranda, refuxiáronse no interior de si mesmos outros grandes escritores como Manuel Laranjeira, Teixeira de Pascoais, Fernando Pessoa ou Miguel Torga. Moitos suicidáronse antes a impotencia do inexistente cambio. Outros como Camões, Garcia da Horta, Damião de Góis ou Rodrigues Lapa optaron por emigrar, sufrindo a dupla dor de ver torta a súa patria e a saudade por ela á vez. E a terceira opción, a de loitar contra o sistema político vixente, seguiuna António Ribeiro Sanches, Luís da Cunha, Teodoro de Almeida ou Luís António Verney.
Nunca vos pasou a vós iso? Miguel Real fala de intelectuais portugueses. Eu non me considero un intelectual nin moito menos. Estou ben lonxe diso para a miña desgraza, mais si me decato que teño un nivel cultural máis alto do habitual e, dígoo claro, teño un espírito de reflexión e contemplación moito máis avanzado do que a media da xente do País. Tampouco son portugués. Son galego. Mais estes tres pasos estounos a vivir. O que nos conta Miguel Real é extrapolable á Galiza. Imos analizalo:
Lembro perfectamente como intentei unha aproximación ao sistema vixente. Por ignorancia, un aproxímase a el, con certas esperanzas vendidas pola modernidade de hoxe. O que un observa é un sistema enferruxado e roncante. Algo non funciona. Algo cheira. Fede. O segundo paso que nos conta é o desencanto. Ao comprobar que, a pesar dos días de hoxe, que deberiamos estar nun nivel avanzado socialmente e o pobo debería ser adulto, maduro e responsable do seu pensar; a sociedade apoia as estruturas políticas actuais sen chistar, véndoas como algo normal, cando para min, é obvio que non funcionan ben, que hai toda unha estrutura parasitaria apegañada aos cartos do cidadán (ou súbdito, estamos nunha monarquía...). O terceiro paso non o vivín afortunadamente. A reacción do intelectual que nos conta é ou emigrar ou se afastar das estruturas políticas montadas ou pelexar contra elas para as mudar. No momento en que me atopo eu non sei cal delas estou a coller. Vivo en Meiril. Algo de emigrar hai en min. Sen dúbida a situación laboral lamentable que se pode atopar na Galiza é debida a esas estruturas obsoletas, que malgastaron e, literalmente, guindaron os cartos en pulpadas. A iso xuntouse a frustración persoal que sentín ao ver que nada cambiaba, mesmo cos nacionalistas no goberno. É lóxico? Diranme que non houbo tempo aínda. Pode ser. Seguramente. Mais este é o meu tempo. Ese foi un dos motivos, aínda que non o principal polo que marchei. Fóronvos outras lerias. Logo está o de se afastar. É certo que, nunha primeira reacción ante a podremia institucional, a miña reacción foi afastarse. Afasteime porque me doía ver como as cousas eran inamovíbeis e os meus intentos por axilos (permítanme o lusismo) eran en van. E despois está o de loitar, pelexar. Agora mesmo é a miña reacción. A loita, aínda que de baixo nivel. A loita contra as inxustizas que observo co meu pobo, tanto por parte da clase política coma da empresarial. E loito con verbas, con maneiras, con discursos amables e lóxicos. Loito tamén con euros, aportando o que podo. Unha loita tamén individual, con ecos de esperanza agardada.
En conclusión. Todos temos pasado polo primeiro momento que nos comenta Miguel Real. Estamos todos no segundo. Algúns toman o seu vieiro particular dentro das tres posibilidades. Outros coma min, fan un remexido das tres saídas e varían bruscamente de unha para a outra sen cesar. O terceiro paso, para os que cheguedes, non o veredes con vida.
A relação intemporal entre o intelectual português e as instituições socialmente dominantes podem resumir-se em três momentos paradigmáticos:
1) Uma fase de aproximação, de empenhamento e de voluntária adequação ou de tentativa de transformação do destino geral de Portugal.
2) Por motivos circunstanciais, que muito deferem de autor para autor, vinculando-o ao seu tempo, o intelectual português sofre, em certo momento, um profundo desencantamento com o estado conjuntural do país, cuja consciencialização o força ou a desistir de transformar Portugal, interiorizando-se ou exilando-se no estrangeiro, abandonando o seu antigo empenhamento, concentrando-se na sua obra estética ou filosófica individual; ou a reiterar o seu compromisso de transformar Portugal, criando uma obra alternativa à visão social e política dominante.
3) No final da vida ou após a morte, a obra do intelectual português é recuperada pelas instituições dominantes do Estado, da Universidade ou da Igreja, que a estatui como um dos mais salientes vectores da cultura portuguesa, passando então a ser tão santificada pelas novas gerações escolares quanto antes fora abominada e desprezada pelas anteriores.
Pon como exemplo a varias escritores portugueses que pasaron por estas fases. Por exemplo, Sá de Miranda, logo de viaxar polo norte de Italia, comprobou como en Portugal había maneiras civilizacionais de baixo nível e un alto nivel de interese financeiro e patrimonial por parte dos fidalgos cortesáns. Comprobou a profundísima ignorancia histórica e cultural da elite política portuguesa. Iso levouno a se afastar voluntariamente da Corte e das clases dominantes para se illar na súa frustración en Cabeceiras de Basto, onde apenas saía da súa casa e se centraba na súa obra literaria, lonxe dese ambiente. Como Sá de Miranda, refuxiáronse no interior de si mesmos outros grandes escritores como Manuel Laranjeira, Teixeira de Pascoais, Fernando Pessoa ou Miguel Torga. Moitos suicidáronse antes a impotencia do inexistente cambio. Outros como Camões, Garcia da Horta, Damião de Góis ou Rodrigues Lapa optaron por emigrar, sufrindo a dupla dor de ver torta a súa patria e a saudade por ela á vez. E a terceira opción, a de loitar contra o sistema político vixente, seguiuna António Ribeiro Sanches, Luís da Cunha, Teodoro de Almeida ou Luís António Verney.
Nunca vos pasou a vós iso? Miguel Real fala de intelectuais portugueses. Eu non me considero un intelectual nin moito menos. Estou ben lonxe diso para a miña desgraza, mais si me decato que teño un nivel cultural máis alto do habitual e, dígoo claro, teño un espírito de reflexión e contemplación moito máis avanzado do que a media da xente do País. Tampouco son portugués. Son galego. Mais estes tres pasos estounos a vivir. O que nos conta Miguel Real é extrapolable á Galiza. Imos analizalo:
Lembro perfectamente como intentei unha aproximación ao sistema vixente. Por ignorancia, un aproxímase a el, con certas esperanzas vendidas pola modernidade de hoxe. O que un observa é un sistema enferruxado e roncante. Algo non funciona. Algo cheira. Fede. O segundo paso que nos conta é o desencanto. Ao comprobar que, a pesar dos días de hoxe, que deberiamos estar nun nivel avanzado socialmente e o pobo debería ser adulto, maduro e responsable do seu pensar; a sociedade apoia as estruturas políticas actuais sen chistar, véndoas como algo normal, cando para min, é obvio que non funcionan ben, que hai toda unha estrutura parasitaria apegañada aos cartos do cidadán (ou súbdito, estamos nunha monarquía...). O terceiro paso non o vivín afortunadamente. A reacción do intelectual que nos conta é ou emigrar ou se afastar das estruturas políticas montadas ou pelexar contra elas para as mudar. No momento en que me atopo eu non sei cal delas estou a coller. Vivo en Meiril. Algo de emigrar hai en min. Sen dúbida a situación laboral lamentable que se pode atopar na Galiza é debida a esas estruturas obsoletas, que malgastaron e, literalmente, guindaron os cartos en pulpadas. A iso xuntouse a frustración persoal que sentín ao ver que nada cambiaba, mesmo cos nacionalistas no goberno. É lóxico? Diranme que non houbo tempo aínda. Pode ser. Seguramente. Mais este é o meu tempo. Ese foi un dos motivos, aínda que non o principal polo que marchei. Fóronvos outras lerias. Logo está o de se afastar. É certo que, nunha primeira reacción ante a podremia institucional, a miña reacción foi afastarse. Afasteime porque me doía ver como as cousas eran inamovíbeis e os meus intentos por axilos (permítanme o lusismo) eran en van. E despois está o de loitar, pelexar. Agora mesmo é a miña reacción. A loita, aínda que de baixo nivel. A loita contra as inxustizas que observo co meu pobo, tanto por parte da clase política coma da empresarial. E loito con verbas, con maneiras, con discursos amables e lóxicos. Loito tamén con euros, aportando o que podo. Unha loita tamén individual, con ecos de esperanza agardada.
En conclusión. Todos temos pasado polo primeiro momento que nos comenta Miguel Real. Estamos todos no segundo. Algúns toman o seu vieiro particular dentro das tres posibilidades. Outros coma min, fan un remexido das tres saídas e varían bruscamente de unha para a outra sen cesar. O terceiro paso, para os que cheguedes, non o veredes con vida.
domingo, 14 de dezembro de 2008
O sebastianismo
O sebastianismo foi un movemento que se orixinou no século XVI en Portugal e que tivo moita expansión entre o pobo. É un curioso movemento que comezou dun xeito místico e foi virando cara unha procura dun patriotismo perdido máis comprensible.
Os feitos sitúanse no ano 1578. O rei de Portugal do momento era Sebastião I, sétimo rei da dinastía de Avis, neto de João III e tataraneto dos Reis Católicos de Castela e Aragón. De natureza feble e criado polos xesuítas dende neno, só soñaba con batallas románticas e con cruzadas cristiás. Chegou a acadar tal obsesión que o seu único propósito era conquistar o norte de África a pasar a coitelo todos os xudeus que non se convertisen. Viu a súa ocasión para o facer coa expulsión do trono do sultán marroquí Mohammed al-Mutawakil (Abu Abdallah Mohammed II Saadi). O tal Mohammed II pediulle entón axuda para o restaurar o seu reinado e vencer ao seu adversario Abu Marwan Abd al-Malik (أبو مروان عبد الملك الغازي), axudado polos otomanos na caída de Mohammed II. Sebastião I, logo de se asegurar a axuda do seu tío español Filipe II con aportacións económicas, foi á guerra, a pesar da contrariedade de moitos sectores que rexeitaban tal aventura, argüíndo a necesidade de frear o dominio otomano fronte ás costas portuguesas, pois perigaba o comercio co Brasil, Guiné e as illas atlánticas. A batalla coñécese co nome de Batalla de Al Qasr al Kabir (القصر الكبير), lugar onde aconteceu. Nela morreron os tres reis da disputa: Sebastião I, Mohammed II e Abd al-Malik, ademais de practicamente toda a nobreza portuguesa e o escritor español Francisco de Aldana. As consecuencias foron claras: Portugal e Marrocos ficaron sen reis. A fame, o cansazo e a calor africanas deitaron o exército portugués ao chan. Os nobres portugueses supervivintes foron feitos prisioneiros. Os xudeus, por outra beira, eran felices, pois a morte de Sebastião I aforráballes a morte. A situación éravos fodida. Portugal quedaba cun gran baleiro de poder, sumido no loito (foron cuns 15000 homes á guerra) e Sebastião non tiña descendencia. Ademais, o tesouro portugués foi moi minguado polos gastos da guerra e polos pagos para recuperar os nobres prisioneiros. Logo dunha tempada de pelexas entre herdeiros, fíxose co trono Filipe II de España en 1580.
Entón xurdiu o sebastianismo. O corpo de Sebastião I nunca apareceu na batalla. O máis posible (seguro) é que fora desfeito na batalla e pudrise axiña polas altas temperaturas africanas e devorado polas alimarias. Mais no pobo comezou a xurdir a lenda de que non morrera, e que axiña había de voltar reclamar o seu trono. Esta lenda foi ademais maior coas Trovas feitas por Bandarra, que aseguraba que había voltar e que fora visto nalgúns lugares. A lenda correu coma a pólvora de sur a norte de Portugal, chegando a ser unha auténtica crenza popular. Os intelectuais da época enfocárono coma unha necesidade de atopar ese patriotismo perdido, logo da perda da independencia portuguesa diante de España, entre eles o grandísimo Fernando Pessoa. Houbo quen reclamou o trono admitindo ser o rei Sebastião I, coma Gabriel de Espinosa, pero foron pasados a coitelo ao se demostrar a súa falsidade. O sempre grande Camões chegou a dicir en referencia á chegada de Filipe II ao trono portugués, que el amou tanto a súa patria que non só ía morrer nela, senón con ela.
Portugal restaurou a súa independencia en 1640 logo dunha boa xogada dos duques de Bragança.
Hoxe ninguén é sebastianista, aínda que hai moito nostálxico da desaparecida monarquía portuguesa e o defende. Podemos observar de todos xeitos como en toda unha sociedade se pode crear unha lenda baseada en feitos históricos e levada á paranoia. Unha paranoia polo descontrol absoluto dunha situación insostible, onde moitísimas familias non asumían a morte dos seus familiares mortos en combate e a decadencia de toda a sociedade, dende labregos a nobres e até o mesmo El-Rei. O concepto máis próximo é o mesianismo. Existe o mesianismo!
Unha aperta a todos!
Os feitos sitúanse no ano 1578. O rei de Portugal do momento era Sebastião I, sétimo rei da dinastía de Avis, neto de João III e tataraneto dos Reis Católicos de Castela e Aragón. De natureza feble e criado polos xesuítas dende neno, só soñaba con batallas románticas e con cruzadas cristiás. Chegou a acadar tal obsesión que o seu único propósito era conquistar o norte de África a pasar a coitelo todos os xudeus que non se convertisen. Viu a súa ocasión para o facer coa expulsión do trono do sultán marroquí Mohammed al-Mutawakil (Abu Abdallah Mohammed II Saadi). O tal Mohammed II pediulle entón axuda para o restaurar o seu reinado e vencer ao seu adversario Abu Marwan Abd al-Malik (أبو مروان عبد الملك الغازي), axudado polos otomanos na caída de Mohammed II. Sebastião I, logo de se asegurar a axuda do seu tío español Filipe II con aportacións económicas, foi á guerra, a pesar da contrariedade de moitos sectores que rexeitaban tal aventura, argüíndo a necesidade de frear o dominio otomano fronte ás costas portuguesas, pois perigaba o comercio co Brasil, Guiné e as illas atlánticas. A batalla coñécese co nome de Batalla de Al Qasr al Kabir (القصر الكبير), lugar onde aconteceu. Nela morreron os tres reis da disputa: Sebastião I, Mohammed II e Abd al-Malik, ademais de practicamente toda a nobreza portuguesa e o escritor español Francisco de Aldana. As consecuencias foron claras: Portugal e Marrocos ficaron sen reis. A fame, o cansazo e a calor africanas deitaron o exército portugués ao chan. Os nobres portugueses supervivintes foron feitos prisioneiros. Os xudeus, por outra beira, eran felices, pois a morte de Sebastião I aforráballes a morte. A situación éravos fodida. Portugal quedaba cun gran baleiro de poder, sumido no loito (foron cuns 15000 homes á guerra) e Sebastião non tiña descendencia. Ademais, o tesouro portugués foi moi minguado polos gastos da guerra e polos pagos para recuperar os nobres prisioneiros. Logo dunha tempada de pelexas entre herdeiros, fíxose co trono Filipe II de España en 1580.
Entón xurdiu o sebastianismo. O corpo de Sebastião I nunca apareceu na batalla. O máis posible (seguro) é que fora desfeito na batalla e pudrise axiña polas altas temperaturas africanas e devorado polas alimarias. Mais no pobo comezou a xurdir a lenda de que non morrera, e que axiña había de voltar reclamar o seu trono. Esta lenda foi ademais maior coas Trovas feitas por Bandarra, que aseguraba que había voltar e que fora visto nalgúns lugares. A lenda correu coma a pólvora de sur a norte de Portugal, chegando a ser unha auténtica crenza popular. Os intelectuais da época enfocárono coma unha necesidade de atopar ese patriotismo perdido, logo da perda da independencia portuguesa diante de España, entre eles o grandísimo Fernando Pessoa. Houbo quen reclamou o trono admitindo ser o rei Sebastião I, coma Gabriel de Espinosa, pero foron pasados a coitelo ao se demostrar a súa falsidade. O sempre grande Camões chegou a dicir en referencia á chegada de Filipe II ao trono portugués, que el amou tanto a súa patria que non só ía morrer nela, senón con ela.
Portugal restaurou a súa independencia en 1640 logo dunha boa xogada dos duques de Bragança.
Hoxe ninguén é sebastianista, aínda que hai moito nostálxico da desaparecida monarquía portuguesa e o defende. Podemos observar de todos xeitos como en toda unha sociedade se pode crear unha lenda baseada en feitos históricos e levada á paranoia. Unha paranoia polo descontrol absoluto dunha situación insostible, onde moitísimas familias non asumían a morte dos seus familiares mortos en combate e a decadencia de toda a sociedade, dende labregos a nobres e até o mesmo El-Rei. O concepto máis próximo é o mesianismo. Existe o mesianismo!
Unha aperta a todos!
Uns vão bem e outros mal
Senhoras e meus senhores, façam roda por favor,
senhoras e meus senhores, façam roda por favor, cada um com o seu par,
aqui não há desamores se é tudo trabalhador, o baile vai começar,
senhoras e meus senhores, batam certos os seus pezinhos como bate este tambor
não queremos cá opressores, se estivermos bem juntinhos, vai-se embora o mandador,
vai-se embora o mandador.
Faz lá como tu quiseres, faz lá como tu quiseres, faz lá como tu quiseres,
folha seca cai ao chão, folha seca cai ao chão.
Eu não quero o que tu queres, eu não quero o que tu queres, eu não quero o que tu queres,
que eu sou doutra condição, que eu sou doutra condição.
De velhas casas vazias, palácios abandonados, os pobres fizeram lares,
mas agora todos os dias, os polícias bem armados desocupam os andares,
Para que servem essas casas se não ser para o senhorio viver da especulação?
Quem governa faz tábua rasa, mas lamenta com fastio a crise da habitação.
E assim se faz Portugal, uns vão bem e outros mal.
Faz lá como tu quiseres, faz lá como tu quiseres, faz lá como tu quiseres,
folha seca cai ao chão, folha seca cai ao chão.
Eu não quero o que tu queres, eu não quero o que tu queres, eu não quero o que tu queres,
que eu sou doutra condição, que eu sou doutra condição.
Tanta gente sem trabalho, não tem pão nem tem sardinha e nem tem onde morar,
do frio faz agasalho, que a gente está tão magrinha da fome que anda a rapar,
O governo dá solução: manda os pobres emigrar, e os emigrantes que regressaram,
mas com tanto desemprego, os ricos podem voltar porque nunca trabalharam.
E assim se faz Portugal, uns vão bem e outros mal.
Faz lá como tu quiseres, faz lá como tu quiseres, faz lá como tu quiseres,
folha seca cai ao chão, folha seca cai ao chão.
Eu não quero o que tu queres, eu não quero o que tu queres, eu não quero o que tu queres,
que eu sou doutra condição, que eu sou doutra condição.
E como pode outro alguém, tendo interesses tão diferentes, governar trabalhadores?
se aquele que vive bem, vivendo dos seus serventes tem diferentes valores.
Não nos venham com cantigas, não cantamos para esquecer, nós cantamos para lembrar,
que só muda esta vida quando tiver o poder o que vive a trabalhar.
Segura bem o teu par, que o baile vai terminar.
Faz lá como tu quiseres, faz lá como tu quiseres, faz lá como tu quiseres,
folha seca cai ao chão, folha seca cai ao chão.
Eu não quero o que tu queres, eu não quero o que tu queres, eu não quero o que tu queres,
que eu sou doutra condição, que eu sou doutra condição.
quarta-feira, 10 de dezembro de 2008
Coraçom ausente
Dor que desfixo o meu corazón, só un burato fica no seu lugar. Un burato senlleiro, triste e falto de aloumiños. Dor de compañeiros que se perderon no camiño. Dor de amigos que atrás ficaron na escuridade dos anos. Dor de amores que nunca foron e quecen decotío. Lume bravo e vivo minguado pola cadea do tempo que esgana e afoga folgos e forzas. Empurrado á emigración pola falta de amor propio do seu pobo. Desprezado e ignorado por falar a súa lingua na súa terra. Escuridade no camiño. U-lo facho?Unha ducia de persoas que gravaron petroglifos no meu peito. Debuxos dunha beleza incríbel e durabilidade milenaria na alma. A vosa ausencia afúndeme na máis abisal das fosas marítimas. Terrible presión no peito e na alma... espesura na mente. Saudade do que foi e do que ten que ser.
terça-feira, 9 de dezembro de 2008
Morte ao Borbón
Onte armouse unha liorta de grandes dimensións por mor dunha frase desafortunada do voceiro de Esquerra Republicana de Catalunya Joan Tardà. Nun acto das xuventudes de ERC (JERC) o Día da Constitución Española, rematou o seu discurso berrando "Viva a República! Morte ao Borbón!". É de imaxinar os ríos de comentarios e opinións dos medios de comunicación e políticos sobre a xa famosa fraseciña.
Que podo opinar eu do tema? Pois que a frase está desenfocada. Imos analizalo. Por una lado temos a Joan Tardà, membro dun partido independentista catalán e ademais republicano. Que agardaban? Que lla lambese a El-Rei? É republicano, carallo! E con respecto ao de "morte ao Borbón", simplemente é un xeito de dicir "abaixo a monarquía". Con isto quero dicir que esa frase non se dixo con afán de lle desexar a morte a El-Rei Juan Carlos I de Borbón y Borbón, algo que, sinceramente, non querería nunca o señor Tardà. Nin do rei nin de ninguén. Cando se di Borbón, dise monarquía. Non se ataca á persoa en si, senón ao concepto mesmo de monarquía, un concepto totalmente desfasado, anacrónico e, actualmente, absurdo, caro e inútil. Unha monarquía, por certo, imposta polo ditador Francisco Franco, pois foi abolida democraticamente en eleccións nos anos 1930. Nunca xamais se voltou facer un referéndum sobre se queremos ou non monarquía, se queremos ser súbditos ou cidadáns. É realmente necesaria unha persoa que ten uns gastos astronómicos na economía española e cuxa única función real é a de viaxar en representación do seu país polo mundo? Como fan as repúblicas doutros países entón? Non van representantes dos seus estados?
Agardo que esta polémica frase non lle produza moitos problemas a Tardà. Hai que entender o contexto e o significado real da frase. Non dramaticen algúns sectores... temos Borbón para longo... por desgraza.
Abaixo a dentadura!
quinta-feira, 4 de dezembro de 2008
Ourellas peludas
Déixovos algúns discos que sempre adorei. A ver se vos gustan. Eu escóitoos decote e arreo! Podería pór centos deles (non esaxero, escoitei centos e centos de discos galegos), mais hoxe decidín colocarvos estes poucos. Hai moitísimos máis que escoitaría unha e outra vez sen me cansar endexamais, pero hoxe tocoulle a estes. Outro día serán outros. Todos teñen unha historia e un intre asociado na miña vida. Gozade deles!Con premerdes enriba deles podedes baixalos. Un bico!
Antón Reixa - Escarnio
Alecrín - Itinerante
María Manoela - Idioma meu
Paco Campos e Chaira - Ó rompe-lo día
Os Papaqueixos - A lóxica aplastante do comité de propaganda
Doa - Perfiles
Benedicto - Pola unión
Saraibas - Xa non podemos calar
Os Diplomáticos de Monte Alto - Arroutada pangalaica
Luís Emilio Batallán - Ahí vén o maio
Taranis - Keltia
Alecrín - Itinerante
María Manoela - Idioma meu
Paco Campos e Chaira - Ó rompe-lo día
Os Papaqueixos - A lóxica aplastante do comité de propaganda
Doa - Perfiles
Benedicto - Pola unión
Saraibas - Xa non podemos calar
Os Diplomáticos de Monte Alto - Arroutada pangalaica
Luís Emilio Batallán - Ahí vén o maio
Taranis - Keltia
E como extra imprescindible dende Portugal...
quarta-feira, 3 de dezembro de 2008
O pobo xavante
Esta fin de semana caeu nas miñas mans un raro dicionario xavante-portugués e portugués-xavante, editado en 1987 e revisado e actualizado en 2004. Edítao a Sociedade Internacional de Lingüística e saíu de Cuiabá, capital do Mato Grosso.
A lingua xavante posúe 13 vogais e 13 consoantes. Tentando pronunciar as vogais a través da explicación do dicionario crin voltarme tolo (lembrei o õ estoniano e o que lle custou ao Tespis pronuncialo!). As consoantes son máis doadas, aínda que a maioría non son exactamente como as coñecemos e temos que mudar un chisco o xeito de abrir ou pechar os beizos. Téñenche gheada, coma o galego. O xavante ten catro tipos de verbas: os verbos, os substantivos, os modificadores e as palabras de función preposicional.
Os verbos semellan difíciles de aprender. Mudan segundo a situación en que son empregados. Se o suxeito é singular é dun xeito. Se é plural de dous membros, doutro. Se é plural de tres ou máis, doutro. Os verbos rexístranse na terceira persoa do singular, pois non existe o infinitivo. Ademais, moitos verbos non se entenden (non teñen sentido) no presente, tendo que se escribiren no dicionario como expresións verbais que indican unha acción rematada. Os substantivos divídense principalmente en posuíbles ou non posuíbles. Segundo quen o posúa, hai que empregar un ou outro prefixo. Se o posúe unha persoa (a cabeza de alguén, por exemplo), emprégase da-, mentres que se o posúe algo (unha asa dunha xerra, por exemplo), empregarase ĩ-. Os substantivos non posuíbles (a maioría nomes de persoa ou topónimos) non precisan prefixo ningún.
O pobo xavante foi masacrado e perseguido "até" a década dos 1930, fuxindo e recluíndose no leste do Mato Grosso e no noroeste de Goiás. Nun primeiro momento quíxose convertilos e pacificalos, mais sempre remataban por voltar á selva e se ocultaren. Actualmente hai arredor duns 7000 membros deste pobo. Como moitos pobos indíxenas brasileiros, as súas principais actividades eran a caza, a pesca e a recolleita de froitos. Hoxe en día viven asediados pola gandaría irrespectuosa e o cultivo da soia, que están a ocupar, como sabedes, enormes extensións de terreo na Amazônia que antes eran selva. O lado positivo é que se están a dar pasos para a protección da súa cultura por parte dos seus membros, comezando algúns deles mesmo a aprender a escribir a súa lingua para preservar a súa cultura no futuro de modernización (verba ultraxada, maltratada, violada e enxoita de vida) que lles agarda.
Unha das cousas que máis me sorprendeu deste pobo é o ritual de paso de nenez a ser adulto. Entre os 10 e os 18 anos, todo membro masculino da tribo ten que pasar cinco anos recluído nunha casa chamada Hö, onde só poder ter contacto cos seus padriños e só pode saír a cazar, pescar ou determinados rituais. Imaxinades cinco anos metido nunha casa xavante sen poder saír nin falar con ninguén? Tras pasar eses cinco anos, a tribo fai unha festa chamada dañono, onde lle furan a orella cun óso de onza parda, a partir do cal xa o consideran adulto e lle dan unha muller escollida previamente. Os casamentos só son permitidos entre membros de clans diferentes, que son tres: âwawẽ, po'reza'õno e topdató (este derradeiro case sempre vencellado aos âwawẽ). Que máis queredes, ho!? Cinco anos rañando no carallo e aínda por riba lévanvos a muller xa para o leito.
Un pobo interesante o xavante. Unha aperta a todos e todas!
A lingua xavante posúe 13 vogais e 13 consoantes. Tentando pronunciar as vogais a través da explicación do dicionario crin voltarme tolo (lembrei o õ estoniano e o que lle custou ao Tespis pronuncialo!). As consoantes son máis doadas, aínda que a maioría non son exactamente como as coñecemos e temos que mudar un chisco o xeito de abrir ou pechar os beizos. Téñenche gheada, coma o galego. O xavante ten catro tipos de verbas: os verbos, os substantivos, os modificadores e as palabras de función preposicional.
Os verbos semellan difíciles de aprender. Mudan segundo a situación en que son empregados. Se o suxeito é singular é dun xeito. Se é plural de dous membros, doutro. Se é plural de tres ou máis, doutro. Os verbos rexístranse na terceira persoa do singular, pois non existe o infinitivo. Ademais, moitos verbos non se entenden (non teñen sentido) no presente, tendo que se escribiren no dicionario como expresións verbais que indican unha acción rematada. Os substantivos divídense principalmente en posuíbles ou non posuíbles. Segundo quen o posúa, hai que empregar un ou outro prefixo. Se o posúe unha persoa (a cabeza de alguén, por exemplo), emprégase da-, mentres que se o posúe algo (unha asa dunha xerra, por exemplo), empregarase ĩ-. Os substantivos non posuíbles (a maioría nomes de persoa ou topónimos) non precisan prefixo ningún.
O pobo xavante foi masacrado e perseguido "até" a década dos 1930, fuxindo e recluíndose no leste do Mato Grosso e no noroeste de Goiás. Nun primeiro momento quíxose convertilos e pacificalos, mais sempre remataban por voltar á selva e se ocultaren. Actualmente hai arredor duns 7000 membros deste pobo. Como moitos pobos indíxenas brasileiros, as súas principais actividades eran a caza, a pesca e a recolleita de froitos. Hoxe en día viven asediados pola gandaría irrespectuosa e o cultivo da soia, que están a ocupar, como sabedes, enormes extensións de terreo na Amazônia que antes eran selva. O lado positivo é que se están a dar pasos para a protección da súa cultura por parte dos seus membros, comezando algúns deles mesmo a aprender a escribir a súa lingua para preservar a súa cultura no futuro de modernización (verba ultraxada, maltratada, violada e enxoita de vida) que lles agarda.
Unha das cousas que máis me sorprendeu deste pobo é o ritual de paso de nenez a ser adulto. Entre os 10 e os 18 anos, todo membro masculino da tribo ten que pasar cinco anos recluído nunha casa chamada Hö, onde só poder ter contacto cos seus padriños e só pode saír a cazar, pescar ou determinados rituais. Imaxinades cinco anos metido nunha casa xavante sen poder saír nin falar con ninguén? Tras pasar eses cinco anos, a tribo fai unha festa chamada dañono, onde lle furan a orella cun óso de onza parda, a partir do cal xa o consideran adulto e lle dan unha muller escollida previamente. Os casamentos só son permitidos entre membros de clans diferentes, que son tres: âwawẽ, po'reza'õno e topdató (este derradeiro case sempre vencellado aos âwawẽ). Que máis queredes, ho!? Cinco anos rañando no carallo e aínda por riba lévanvos a muller xa para o leito.
Un pobo interesante o xavante. Unha aperta a todos e todas!
Deséxovos a todos to ti :-)
quinta-feira, 27 de novembro de 2008
Vagalumes na noite da escrita
Estes días saíu do prelo un interesante volume primeiro sobre os escritos en galego antes do Rexurdimento. Leva por título Papés d'Emprenta Condenada, en honra ao texto publicado na Estafeta de Santiago por Manuel Freire Castrillón en 1813. Inclúe todos dos que se teñen constancia de 1797 até 1846. O primeiro texto, de 1797 e publicado no Diario de Madrid, é de Manuel Pardo de Andrade (baixo o alcume de León de Parma) e ten por título Mais garrida que a rosa no seu leyto. O libro vai percorrendo biografías dos diferentes autores e os textos que escribiron.
Para quen queira percurar luces nos Séculos Escuros, como é o meu caso, será de grande interese este traballo publicado polo Consello da Cultura Galega. Podedes baixalo en PDF premendo na face de Añón.
Desfroitai-o! (permítanme o hiperenxebrismo nostálxico) :-)
Para quen queira percurar luces nos Séculos Escuros, como é o meu caso, será de grande interese este traballo publicado polo Consello da Cultura Galega. Podedes baixalo en PDF premendo na face de Añón.
Desfroitai-o! (permítanme o hiperenxebrismo nostálxico) :-)
quarta-feira, 19 de novembro de 2008
Até ao Mondego
Das terras de Rosalia às terras de Miguel Torga,
percorre o ar a cantiga que todo o povo recorda,
das beiras de Trás-os-Montes, dos rios Mondego ao Minho,
o perfume da Galiza, de giesta e flor de pinho.
Mil anos do mesmo sangue num passado sem fronteiras,
o fumo das chaminés na memória das aldeias,
gaita de foles galega, adufeiras da Idanha,
cantamos em mirandês? língua que não nos é estranha.
Sou galego, ai, sou galego,
sou galego até ao Mondego,
moiro escuro te arrenego
da Galiza até ao Mondego.
Vindimamos o suor por tradição e castigo,
são irmãs no seu destino rias de Aveiro e de Vigo,
e há tanto calor humano ao redor duma fogueira
à lareira vinho tinto, requeijão e broa caseira.
E a guitarra de Coimbra, gaita de foles galega,
são os sons da nossa alma, aos quais o Norte se apega,
caminhos de Santiago, trilhos, veredas, clareiras,
cantamos ao desafio ao fim da tarde nas eiras.
Sou galego, ai, sou galego,
sou galego até ao Mondego,
moiro escuro te arrenego,
da Galiza até ao Mondego.
percorre o ar a cantiga que todo o povo recorda,
das beiras de Trás-os-Montes, dos rios Mondego ao Minho,
o perfume da Galiza, de giesta e flor de pinho.
Mil anos do mesmo sangue num passado sem fronteiras,
o fumo das chaminés na memória das aldeias,
gaita de foles galega, adufeiras da Idanha,
cantamos em mirandês? língua que não nos é estranha.
Sou galego, ai, sou galego,
sou galego até ao Mondego,
moiro escuro te arrenego
da Galiza até ao Mondego.
Vindimamos o suor por tradição e castigo,
são irmãs no seu destino rias de Aveiro e de Vigo,
e há tanto calor humano ao redor duma fogueira
à lareira vinho tinto, requeijão e broa caseira.
E a guitarra de Coimbra, gaita de foles galega,
são os sons da nossa alma, aos quais o Norte se apega,
caminhos de Santiago, trilhos, veredas, clareiras,
cantamos ao desafio ao fim da tarde nas eiras.
Sou galego, ai, sou galego,
sou galego até ao Mondego,
moiro escuro te arrenego,
da Galiza até ao Mondego.
sábado, 15 de novembro de 2008
Deitado frente ao mar
Língoa proletaria do meu pobo,eu fáloa porque si, porque me gosta,
porque me peta e quero e dáme a gaña;
porque me sai de dentro, alá do fondo
dunha tristura aceda que me abrangue
ao ver tantos patufos desleigados,
pequenos mequetrefes sin raíces
que ao pór a garabata xa non saben
afirmarse no amor dos devanceiros,
falar a fala nai,
a fala dos avós que temos mortos,
e ser, co rostro erguido,
mariñeiros, labregos do lingoaxe,
remo i arado, proa e rella sempre.
Eu fáloa porque si, porque me gosta
e quero estar cos meus, coa xente miña,
perto dos homes bos que sofren longo
unha historia contada noutra língoa.
Non falo pra os soberbios,
non falo pra os ruís e poderosos,
non falo pra os finchados,
non falo pra os baleiros,
non falo pra os estúpidos,
que falo pra os que agoantan rexamente
mentiras e inxusticias decotío;
pra os que súan e choran
un pranto cotián de bolboretas,
de lume e vento sobre os ollos núos.
Eu non podo arredar as miñas verbas
de tódolos que sofren neste mundo.
E ti vives no mundo, terra miña,
berce da miña estirpe,
Galicia, doce mágoa das Españas,
deitada frente ao mar, ise camiño...
porque me peta e quero e dáme a gaña;
porque me sai de dentro, alá do fondo
dunha tristura aceda que me abrangue
ao ver tantos patufos desleigados,
pequenos mequetrefes sin raíces
que ao pór a garabata xa non saben
afirmarse no amor dos devanceiros,
falar a fala nai,
a fala dos avós que temos mortos,
e ser, co rostro erguido,
mariñeiros, labregos do lingoaxe,
remo i arado, proa e rella sempre.
Eu fáloa porque si, porque me gosta
e quero estar cos meus, coa xente miña,
perto dos homes bos que sofren longo
unha historia contada noutra língoa.
Non falo pra os soberbios,
non falo pra os ruís e poderosos,
non falo pra os finchados,
non falo pra os baleiros,
non falo pra os estúpidos,
que falo pra os que agoantan rexamente
mentiras e inxusticias decotío;
pra os que súan e choran
un pranto cotián de bolboretas,
de lume e vento sobre os ollos núos.
Eu non podo arredar as miñas verbas
de tódolos que sofren neste mundo.
E ti vives no mundo, terra miña,
berce da miña estirpe,
Galicia, doce mágoa das Españas,
deitada frente ao mar, ise camiño...
terça-feira, 11 de novembro de 2008
Idioma meu
Idioma meu, humilde, nidio, popular,labrego, suburbial e mariñeiro,
que fas avergoñar
ao burgués, ao señorito e ao tendeiro:
levas sangue do pobo
e raigañas escuras
que anuncian un día novo
sen mágoas nin tristuras.
Idioma proscrito,
asoballado,
soterrado,
refugado,
negado
como a pobreza e o delito,
fala do emigrante e do maldito:
soio resoas nos lares
das xentes populares.
Ti tes que rexurdir puro,
poderoso, enteiro
pra erguer noso futuro
de pobo absoluto e verdadeiro!
quinta-feira, 6 de novembro de 2008
Ah! A música...
Ai, meus compañeiros! Que seriamos nós sen a música? Unha caste de bestas incivilizadas e incultas, comedoiro e maseira da paupérrima variedade cromática da crúa gris realidade.
Hoxe un traballo imprescindible dun grupo imprescindible. Galego. Para os nostálxicos do Avante e o movemento de liberación nacional-estudantil universitario compostelán, un clásico. E con razón. Quen non asubiou ou cantou algunha das súas composicións? Nunca vos sentistes plenamente identificados? Nunca vos entrou ben dentro, de punteirolo dereito ao corazón rachando mareas vermellas de sangue?
Xenreira (un saúdo se algunha vez me les, Veriño!) xurdiu a mediados dos anos 1990 na Estrada (terra brava!). No seu único disco, Érguete!!, de 1997, remexen ska, rock e reggae acadando unha excelencia insólita na música galega. Autoclasificados como rock irmandiño, hai quen o mete no mesmo caldeiro có bravú, aínda que son algo posteriores. Temas históricos cheos de forza coma Onde a loita se chama As Encrobas, que lembra as mobilizacións populares dos anos 1970 contra a pretensión de destruír e contaminar a paisaxe galega. Mil nove 36, onde se lembran os feitos da Guerra Civil Española, acompañada pola xenial voz de Mini da Quenlla e Fuxan Os Ventos. Acción galega, arquicoñecido e pletórico poema de D. Ramón Cabanillas (Don Ramón de Cambados). Recluso 241, forte crítica ao trato dado cara os presos galegos. Érguete, Radio Skarnio, Alalás, Ozono, A reixa, Viva a nosa unión, O pobo é quen máis ordena e Mesmo berce, mesma loita. Todos os temas son imprescindibles.
En Érguete!! participaron coas súas voces o magnífico Mini, Uxía Pedreira e Chito de Chouteira.
Alén o seu disco Érguete!!, gravaron o tema Selección ska con Nacho do Compostela para o disco Selección xa!, onde reclamaban o dereito a unha selección galega de fútbol (hoxe acadada); e o tema Presente! para o disco primeiro de Unión Bravú, onde se dan a coñecer varios grupos deste movemento musical xenuinamente pangalaico. Sei ademais que gravaron unha primeira maqueta antes do disco oficial e ademais unha segunda maqueta posterior ao seu traballo inédita. Sabe alguén delas? É posible conseguir este tesouro? Darei todo o que estea na miña man e alma por poder ter ese inmenso pracer de a escoitar.
Xenreira desfarelouse o mesmo ano da súa vitoria: 1997. Cadaquén colleu cadanseu camiño e continuou o seu vieiro, mais deixaron en nós unha pegada imborrable gravada a lume no peito e nas ideas.
Amigos, ofrézovos un agasallo único. O seu disco. Se hai alguén que non os escoitase, por favor, saian das tebras e a escuridade. Vexan a luz do mencer. Picade sobre a portada do disco e poderedes ter esta obra mestra.
Hoxe un traballo imprescindible dun grupo imprescindible. Galego. Para os nostálxicos do Avante e o movemento de liberación nacional-estudantil universitario compostelán, un clásico. E con razón. Quen non asubiou ou cantou algunha das súas composicións? Nunca vos sentistes plenamente identificados? Nunca vos entrou ben dentro, de punteirolo dereito ao corazón rachando mareas vermellas de sangue?
Xenreira (un saúdo se algunha vez me les, Veriño!) xurdiu a mediados dos anos 1990 na Estrada (terra brava!). No seu único disco, Érguete!!, de 1997, remexen ska, rock e reggae acadando unha excelencia insólita na música galega. Autoclasificados como rock irmandiño, hai quen o mete no mesmo caldeiro có bravú, aínda que son algo posteriores. Temas históricos cheos de forza coma Onde a loita se chama As Encrobas, que lembra as mobilizacións populares dos anos 1970 contra a pretensión de destruír e contaminar a paisaxe galega. Mil nove 36, onde se lembran os feitos da Guerra Civil Española, acompañada pola xenial voz de Mini da Quenlla e Fuxan Os Ventos. Acción galega, arquicoñecido e pletórico poema de D. Ramón Cabanillas (Don Ramón de Cambados). Recluso 241, forte crítica ao trato dado cara os presos galegos. Érguete, Radio Skarnio, Alalás, Ozono, A reixa, Viva a nosa unión, O pobo é quen máis ordena e Mesmo berce, mesma loita. Todos os temas son imprescindibles.
En Érguete!! participaron coas súas voces o magnífico Mini, Uxía Pedreira e Chito de Chouteira.
Alén o seu disco Érguete!!, gravaron o tema Selección ska con Nacho do Compostela para o disco Selección xa!, onde reclamaban o dereito a unha selección galega de fútbol (hoxe acadada); e o tema Presente! para o disco primeiro de Unión Bravú, onde se dan a coñecer varios grupos deste movemento musical xenuinamente pangalaico. Sei ademais que gravaron unha primeira maqueta antes do disco oficial e ademais unha segunda maqueta posterior ao seu traballo inédita. Sabe alguén delas? É posible conseguir este tesouro? Darei todo o que estea na miña man e alma por poder ter ese inmenso pracer de a escoitar.
Xenreira desfarelouse o mesmo ano da súa vitoria: 1997. Cadaquén colleu cadanseu camiño e continuou o seu vieiro, mais deixaron en nós unha pegada imborrable gravada a lume no peito e nas ideas.
Amigos, ofrézovos un agasallo único. O seu disco. Se hai alguén que non os escoitase, por favor, saian das tebras e a escuridade. Vexan a luz do mencer. Picade sobre a portada do disco e poderedes ter esta obra mestra.
UNHA APERTA FORTE E GRAZAS POR TERDES EXISTIDO!
sábado, 1 de novembro de 2008
A toponimia aranesa
Continuando co anhelo comezado nunha entrada anterior (adicada ao dominio lingüístico do mirandés) para que a xente empregue correctamente os topónimos dos lugares aos que fai referencia, hoxe vou pór a relación de topónimos das aldeas e vilas do Val d'Aran. Como sabedes, o Val d'Aran está situado nos Pireneos (Pirenèus en occitano), na actual provincia de Lleida, chantado no extremo norte, o que o fixo caracterizar por ter lingua propia diferente da catalá: o occitano ou aranés. Como lingua propia que ten de seu, os seus topónimos deben ser escritos en occitano.En primeiro lugar, debo comentar a situación administrativa aranesa. No Val d'Aran existen os concellos (municipios) como en todo o territorio español, mais esa non é a súa administración tradicional. Tradicionalmente o territorio aranés dividiuse en terçons. Os terçons foron unha doazón de Jaume II de Aragón, alcumado o Xusto, na chamada Querimonia, feita en 1313, pola que o Val d'Aran pasou a posuír un Consello Xeral gobernante propio e autónomo. Nin tan sequera os Decretos de Nova Planta de Filipe V, feitos para eliminar os foros catalano-aragoneses e impor o castelán como única lingua de uso para crear un modelo centralista ao xeito francés, conseguiron eliminar os terçons e os dereitos araneses. Foi en 1833, na fatal división provincial de Javier de Burgos, cando se eliminaron os terçons e se conformaron os actuais municipios araneses incrustados na nova provincia de Lleida. En 1990, recuperáronse os terçons como unidade administrativa no Val d'Aran, superpoñéndose á estrutura municipal.
Nun primeiro intre, había tres terçons (de aí o nome): Bossòst, Vielha e Garòs. No século XVI dividíronse e formaron seis terçons: Quate Lòcs, Irissa, Marcatosa, Castièro, Pujòlo e Arties e Garòs.
Alén os terçons están os municipios, que son nove: Arres, Bausen, Es Bòrdes, Bossòst, Canejan, Les, Naut Aran, Vielha e Mijaran e Vilamòs. O terçon de Quate Lòcs inclúe os municipios de Bausen, Les, Canejan e Bossòst. O de Irissa inclúe Arres, Vilamòs e Es Bòrdes. O municipio de Vielha e Mijaran está dividido entre o terçon de Marcatosa e o de Castièro; e o de Naut Aran está dividido entre os de Pujòlo e Arties e Garòs.
Imos coas entidades e a súa escrita correcta logo:
Terçon de Quate Lòcs:
-Bausen
-Pontaut
-Les
-Banhs de Les
-Serís
-Bossòst
-Bòrdes de Sapòda
-Canejan
-Bordius
-Era Cassenhau
-Eth Pònt de Rei
-Eth Pradet
-Porcingles
-Pujòla-Amellet
-Sant Joan de Toran
Terçon de Irissa:
-Arres
-Arres de Jos
-Arres de Sus
-Vilamòs
-Era Bordeta
-Es Bòrdes
-Arró
-Begós
-Benós
Terçon de Marcatosa:
-Aubèrt
-Vilac
-Arròs
-Eth Pont d'Arròs
-Betlan
-Mont
-Montcorbau
-Vila
Terçon de Castièra:
-Vielha
-Gausac
-Casau
-Betren
-Casarilh
-Escunhau
-Mijaran
-Sant Pèr
-Era Tuca
Terçon de Pujòlo:
-Bagergue
-Salardú
-Unha
-Tredòs
-Gessa
-Baqueira
-Pojo
-Montgarri
Terçon de Arties e Garòs:
-Arties
-Garòs
Un bico forte a todos e todas!
sábado, 25 de outubro de 2008
Consellos para afrontar a crise
Desta quenda vouvos dar uns consellos para encarar a crise... para quen a teña, claro, pois todos sabemos quen non a teñen: os que a crearon. Aínda que mellor dito, non vou ser eu quen volos dea, senón Влади́мир Ильи́ч Ле́нин, é dicir, o incombustible Lenin.
Como organizar a competencia
"Convocamos unha guerra a morte contra os ricos, os ociosos e os parasitos. Cada aldea e cidade debe decidir por si mesma os métodos para limpar a terra rusa de todas as alimarias, moscas, chinchas ricas e demais. Nun lugar meterán no cárcere unha ducia de homes ricos, unha ducia de argalleiros, media ducia de obreiros que faltaron ao seu posto de traballo... Noutro lugar poranos a limpar latrinas. Nun terceiro poranlles etiquetas amarelas coma ás prostitutas, logo de os facer cumprir a cadea, para que todo o mundo saiba que son prexudiciais e para que o pobo os vixíe. Nun cuarto lugar, un de cada dez lacazáns será fusilado. Canta máis variedade, mellor... porque só a práctica permite atopar o mellor método de loita."
Grazas a J.L. Mato Ahčan pola achega da cita.
A o pór en práctica, compañeiros!
Como organizar a competencia
"Convocamos unha guerra a morte contra os ricos, os ociosos e os parasitos. Cada aldea e cidade debe decidir por si mesma os métodos para limpar a terra rusa de todas as alimarias, moscas, chinchas ricas e demais. Nun lugar meterán no cárcere unha ducia de homes ricos, unha ducia de argalleiros, media ducia de obreiros que faltaron ao seu posto de traballo... Noutro lugar poranos a limpar latrinas. Nun terceiro poranlles etiquetas amarelas coma ás prostitutas, logo de os facer cumprir a cadea, para que todo o mundo saiba que son prexudiciais e para que o pobo os vixíe. Nun cuarto lugar, un de cada dez lacazáns será fusilado. Canta máis variedade, mellor... porque só a práctica permite atopar o mellor método de loita."
Grazas a J.L. Mato Ahčan pola achega da cita.
A o pór en práctica, compañeiros!
segunda-feira, 20 de outubro de 2008
A supresión provincial en Galiza
Eu cando falo de onde son sempre evito dicir que son da provincia da Coruña. Non é que renegue da fermosísima cidade de Breogán, nin que lle teña xenreira polo meu escuro pasado nesa cidade. É simplemente porque eu non creo no sistema provincial. Vaia... que non me veñan co conto de que Galiza ten catro provincias: A Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra porque para min iso é unha trapallada. E vou tentar explicar por que penso iso.
O sistema provincial actual aplicado no Estado Español é unha copia literal do francés da moda da época e foi aplicado con toda a súa eficacia en 1833 por Javier de Burgos, secretario de Estado de Fomento na época da rexencia de María Cristina de Borbón. Nese ano, este home decidiu partir en varias anacos de terreo o territorio español, denominando a estes anacos provincias. O resultado das provincias é obviamente pésima. Estaría facendo peras con Horacio en vez de ollar un pouco as características de cada zona. Para comezar, non se tivo en conta as circunstancias culturais ou lingüísticas, creando auténticos esperpentos territoriais sen xeito ningún. Por suposto, os movementos económicos de determinadas zonas foron tronzados polo sistema de provincias (por exemplo, o clarísimo enfoque comercial do Bierzo cara Galiza, practicamente nulo cara Castela). É obvio nunha primeira ollada que algo non casa. Que carallo fan o condado de Trebiño en Burgos ou Ademuz en València? É sinxelo ver diversos territorios escangallados en pequenas illas adscritas a provincias coas que non hai contacto.
Alguén podería dicir "Non había coñecemento abondo sobre o territorio para o poder fragmentar con obxectividade". Dacordo, poida que non, aínda que, sinceramente, eu creo que si o había. Mais todos sabemos que as particións foron feitas co agrado e co prace dos grandes señores territoriais: condes, duques e demais parasitos. Que había intereses polo medio é obvio. O que xa non resulta lóxico é que tras a morte de Franco non se aproveitasen eses momentos de caos político e social para refundar todo e unir territorios coa mesma cultura, lingua e economía. Funcionou un modelo simplista e continuísta que segue a provocar grandes fracturas económicas e sociais en diversas bisbarras. Falar hoxe disto é buscar problemas, díxome algún político galego. Pois os problemas hai que os resolver!
Falando do territorio galego, a evidencia da inutilidade provincial acada o seu máximo valor debido á súa especial distribución xeográfica e poboacional con respecto ao resto do Estado. En Galiza hai unhas 33 000 aldeas diferentes, organizadas en parroquias. Tal minifundismo poboacional non é comparable ao resto do Estado, con moitísimas menos unidades de poboación. Establecer unha división provincial rompe co modelo natural galego, que é o das comarcas ou bisbarras. Cada bisbarra contén unha serie de parroquias que tradicionalmente manteñen características xeográficas, económicas e históricas comúns. Un exemplo: Beariz. Beariz atópase na provincia de Ourense e dentro da comarca do Carballiño. Quen coñeza ben este concello decatarase de que non ten que ver nada cos concellos veciños da comarca. É un concello clarisimamente doutra comarca natural chamada Terra de Montes. Cal foi a razón de que non se incluíse na súa comarca natural? Moi simple: Beariz está na provincia de Ourense e Terra de Montes atópase na de Pontevedra. Como iso é así, dixeron: imposible metelos no mesmo saco. Canto gañarían estes veciños se estivesen na súa bisbarra e non noutra allea! Outras desfeitas moi famosas son as chafulladas realizadas na raia con Asturias, León e Zamora. A comarca das Portelas, de fala e cultura galegas metérona na da Seabra zamorana. Un que conduza de Ourense cara Zamora decátase que o gran cambio da paisaxe e da xeografía é no porto de Padornelo (Lubián). De Padornelo á esquerda, verde e de montaña. De Padornelo á dereita, amarelo e chaira. Non sería lóxico pór a raia en Padornelo, onde ademais está a fronteira lingüística do galego (mira ti que casualidade, meu!)? Pois non! Puxérona na Canda (A Mezquita), onde o cambio é nulo. Mirando ao Bierzo (hoxe León) o caso é sangrante. Aldeas e concellos enteiros de cultura e linguas galegas, paisaxe galega, costumes galegos, xeografía e clima galegos rachados polo medio en favor de León. Dous casos: A Ponte de Domingos Flórez e A Veiga do Valcarce. Até 1833 sempre estiveron en Galiza, mais agora non. En Asturias, máis do mesmo. Mesmo hai aldeas que están partidas polo medio, sendo a metade galegas e a outra asturianas (xantar en Galiza e cagar en Asturias).
Eu aposto polas bisbarras galegas, que serían máis efectivas e lóxicas. Hai que rachar coas provincias! Que ten que ver un de Noia cun de Frades? Que ten que ver un do Saviñao cun de Negueira de Muñiz? Que ten que ver un da Mezquita cun de Entrimo? Que somos galegos, mais descoñecidos entre nós pola distancia e a diferenza xeográfica. Non sería máis lóxico unha comarca da Fonsagrada ou da Limia Alta ou de Monforte? Veciños, coñecidos e eficaces na administración. As provincias discriminan, pois determinados concellos absorberían todos os cartos de inversión mentres os máis pequenos serían deixados de lado. Nas bisbarras a cousa está máis repartida. Outra cuestión é que comarcas e que territorios entran en cada unha delas. Porque amigos, hai unhas comarcas feitas oficiais, pero dan noxo. Remítovos ao caso comentado de Beariz. Como el, hai ducias. Hai que revisalas, modificalas e, se fai falla, meter concellos doutras provincias. Este é o auténtico traballo duro: a creación das comarcas reais. Vai haber problemas mesmo a nivel de concellos (concellos con parroquias que sexan de diferentes comarcas). O ideal sería partir do nivel parroquial, pero sexamos realistas, é pouco probable que se esmigallen os concellos. Porque os concellos tamén son artificiais. En Galiza a única unidade administrativa real é a parroquia, inmutables moitas dende tempos dos protoceltas e case todas dende o tempo dos suevos (que basearon a súa división en feitos e características anteriores). Un exemplo é o meu concello: Brión. Brión ten nove parroquias e en realidade pertence a tres comarcas, aínda que oficialmente é da de Compostela. Viceso, Luaña e Ons son da comarca de Negreira (de feito estivo anos metida nesta comarca); Cornanda baila entre Negreira e Noia; e as outras (Bastavales, Brión, Boullón, etc.) son de Compostela. A causa é a xeografía. A serra de Rañalonga (Rañalonca) parte o concello en dous: unha parte alta montañosa e outra baixa que é un val. A alta tira cara Negreira e a baixa cara Compostela. O ideal sería dividir o concello e que cadansúas parroquias se integrasen na súa bisbarra natural. Mais iso sería complexo in extremis. Hai ducias de parroquias que dubidarían en que comarca entraren.
Así que o dito. Hai traballo, meus señores. Primeiro, esfarelar as provincias: son un atraso en Galiza. Segundo, estudar ben os concellos e crear bisbarras eficaces e reais. En terceiro lugar habería que rebentar os concellos e redefinilos con criterios obxectivos, pero iso suporía un caos enorme. Non cómpre facelo xa. A xente afíxose moito a esa administración local e está contenta co resultado. Pois logo veña!
Un bico a todos e todas!
sábado, 18 de outubro de 2008
Noia?
Ollade a portada deste disco saído da discográfica Limoeiro en 1979. Non vos lembra tremendamente a Noia? Eu aposto que si. Premede no debuxo para o ver máis grande.
Un apreixo!
Un apreixo!
quarta-feira, 15 de outubro de 2008
O Piloto: o derradeiro maquis asasinado
Imos falar do Piloto. O Piloto é, xunto co Foucellas e co Mario de Langullo, o máis famoso maquis galego. O seu nome auténtico era Xosé Castro Veiga, e nace en Boelle (Arxemil - O Corgo) en 1915. En 1931 entra na Aviación (de aí o seu alcume) e loita pola República até que en 1939 é apresado e condenado a trinta anos de cárcere. Sae da cadea en 1943 grazas a un indulto, mais el continúa na política vencellado (oficialmente) ao PCE. De 1946 a 1947 encabezou o Destacamento D da III Agrupación Guerrilleira de Galiza (a de Lugo), onde tiña varios compañeiros fuxidos no monte canda el. O ano onde as súas accións foron máis cruentas foi 1948, onde a actividade represiva se intensificou e a dos fuxidos tamén en concepto de vinganza. De todos xeitos, os seus movementos eran moi irregulares. O Piloto recoñecía a necesidade dunha unidade e dunha boa conexión entre os diferentes membros, mais só para actuar de xeito ocasional, mantendo cadaquén os seus refuxios e as súas casa de apoio. De feito, o Piloto ía case sempre á súa bóla, como medida de seguridade (algo que lembra ao Foucellas, que tamén desconfiaba dos grupos por ser máis arriscado e sinxelo de seren captados, preferindo sempre moverse só). Entre 1945 e 1948, os membros do Exército Guerrilleiro confiaban na vitoria contra o franquismo pensando na dos aliados da II Guerra Mundial, e foi nesta época cando houbo maior acción nos grupos dos guerrilleiros, mais xa nese 1948 se decataran que nada ía mudar e o réxime franquista comezou a operación de exterminio total dos maquis que restaban polo monte. Foi xusto en 1948 cando o Partido Comunista de Galicia quixo ordenar e militarizar os homes que andaban no monte da man de Xosé Gómez Gayoso e Antonio Seoane. E foi tamén ese mesmo ano cando foron capturados e asasinados os seus líderes. Quen non estivese dacordo coa nova política, estaría condenado a morte. Neste labirinto viuse atrapado o Foucellas, perseguido polos fascistas e tamén polos seus propios aliados. O Piloto tamén foi condenado a morte, mais non se dispuxo executar a sentenza. En 1949 foi desartellado o Destacamento Santiago Carrillo da II Agrupación Guerrilleira de Galiza (a de Ourense) na espectacular batalla de Chavaga (Monforte de Lemos), producíndose a morte de todos os seus membros agás dous: Saúl Mayo e o asturiano Segura. Foi daquela cando chegou o sucesor, apurado polos feitos, de Gayoso e Seoane: o Coronel Benito. O Coronel Benito, mugardés instruído na URSS, púxose en contacto co Piloto para reorganizar os homes que aínda vivían e uniformalos (algo que rexeitaba o Piloto rotundamente). Formouse deste xeito o grupo formado polo Piloto, Coronel Benito, Elías López Armesto e Santiago Paxaro. O grupo non durou demasiado. Un tal Comandante Félix, experto cazador de maquis, fíxose pasar por un comunista fuxido e infiltrouse no grupo. Logo duns meses de recadación de información e ligazóns dos fuxidos, matounos a todos en Remesar (Bóveda). Todos... agás o Piloto, que desconfiaba del grazas ás sospeitas que tiña instintivamente o seu grande amor Mirelle, e que fixeron que non estivese presente o día da matanza. A vinganza do Piloto foi colocar unha bomba na vía férrea entre as estacións de Sarria e Oural, aínda que sen éxito. Isto fixo que o Piloto estivese agora realmente só... aínda que sempre co seu amor Mirelle, que ía ao monte con el. Só ficaba canda el Xosé Arias Fernández Pepiño.
En 1949 chegou á Galiza Xosé Sevil, responsable do Comité Rexional do Partido Comunista. Con el tamén chegou Melchor Díaz Pepito. Chegados de Francia, localizaron o Piloto e comentáronlle a necesidade de suspender os golpes con fins económicos e os asasinatos ou axustizamentos. Para iso traían cartos. Querían enfocar o traballo "de partido" nas zonas urbanas, especialmente en Ferrol (Astano e Bazán). Na teoría, o Piloto aceptou as novas directrices (a pesar de deixar de lado, en principio, a súa zona de acción), mais na práctica continuou coa loita armada ata 1951. Foi en 1951 cando a directiva comunista decidiu fuxir a Francia ante a imposibilidade de continuar coa loita contra Franco logo da cadea de caídas na Coruña. Só restaban unha ducia de homes loitando e fuxindo no monte dos preto de cincocentos que había nos seus inicios por toda Galiza. Nese ano, o Piloto deu un gran golpe parando no camiño a Xosé Cabo Castro e facéndolle traer de Monforte 100 000 pesetas. Con ese diñeiro, desapareceu do mapa de accións. Pasou á vida en clandestinidade coa súa dona Mirelle, en refuxios seguros con xente de confianza. Só continuaba a súa actividade intelectual e política, mais a niveis moi persoais e locais.
En 1965, retirado xa da loita armada en teoría, chegou a súa morte. Un ex-garda civil natural da Bugalla (Rebordaos - O Saviñao) viuno e recoñeceuno. Foino seguindo até saber onde moraba e foi avisar á Garda Civil de Chantada. O Piloto está no Salto de Belesar e é asasinado vilmente polos membros da Garda Civil (u-la xustiza? viven estes gardas civís? que fan ceibos? por que non se fai un xuízo por asasinato se é así?) no rego do Facheiro, que separa Pesqueiras de San Fiz de Asma. Con el levaba un carné onde puña que era xeneral xefe do E.M. asinado polo propio Líster (verdadeiro ou falso?). Seguía politicamente en activo? Non o sabemos.
Morre así o derradeiro maquis asasinado. Un home que foi empurrado á fuxida, ao monte, á supervivencia e á subsistencia. E que o obrigou a roubar. Certo é tamén que acometeu crimes terribles, aínda estando nun contexto ideolóxico complexo. Os máis coñecidos foi o da vinganza do seu amigo Emilio Golás (grande traballador e dirixente político lugués), o do asasinato do crego de Martín e o dun rapaz de Ribela (A Broza - O Saviñao). Emilio Golás ía á súa casa de Barán (Paradela) ocasionalmente, e foi dunha destas veces cando un veciño seu o foi denunciar á Garda Civil. A Garda Civil ferírono e levárono a Lugo para o matar. A vinganza do Piloto foi queimar a casa do confesor... con el dentro e a súa muller. Con respecto á do cura de Martín, tronzoulle os brazos a paus e logo amarrouno a unha árbore e prendeulle lume, aínda que semella que el foi alí cando xa a cousa tiña comezado, pois foron os da guerrilla de León (Guillermo Morán e Rocesvinto) quen a emprenderon. A máis inxustificada de todas, dentro da gravidade, foi a dun rapaz de Ribela, o cal asasinou por non querer apañar herba seca para lle prender lume a unha casa dun traidor fascista do Saviñao.
Como podemos ver, un home con dúas caras. Por unha beira, o amor profundo cara Mirelle, o sentimento de compañeirismo cos amigos e aliados e o compromiso de loita contra o fascismo e o franquismo. E por outra beira, o terrible que era cos seus inimigos e o violento que podía chegar a ser en determinadas ocasións. Nunca quixo marchar de Galiza. É de todos xeitos, unha vítima dunha persecución sen pausa e cun único fin para el: a morte. Sabedoiro disto, actuou en consecuencia. Unha persecución que levou a moitos homes á miseria máis absoluta que un poida imaxinar. Como se poden xulgar polos seus feitos baixo esas circunstancias?
E esta évos a historia do Piloto do Corgo. Unha aperta e un bico a todos!
En 1949 chegou á Galiza Xosé Sevil, responsable do Comité Rexional do Partido Comunista. Con el tamén chegou Melchor Díaz Pepito. Chegados de Francia, localizaron o Piloto e comentáronlle a necesidade de suspender os golpes con fins económicos e os asasinatos ou axustizamentos. Para iso traían cartos. Querían enfocar o traballo "de partido" nas zonas urbanas, especialmente en Ferrol (Astano e Bazán). Na teoría, o Piloto aceptou as novas directrices (a pesar de deixar de lado, en principio, a súa zona de acción), mais na práctica continuou coa loita armada ata 1951. Foi en 1951 cando a directiva comunista decidiu fuxir a Francia ante a imposibilidade de continuar coa loita contra Franco logo da cadea de caídas na Coruña. Só restaban unha ducia de homes loitando e fuxindo no monte dos preto de cincocentos que había nos seus inicios por toda Galiza. Nese ano, o Piloto deu un gran golpe parando no camiño a Xosé Cabo Castro e facéndolle traer de Monforte 100 000 pesetas. Con ese diñeiro, desapareceu do mapa de accións. Pasou á vida en clandestinidade coa súa dona Mirelle, en refuxios seguros con xente de confianza. Só continuaba a súa actividade intelectual e política, mais a niveis moi persoais e locais.
En 1965, retirado xa da loita armada en teoría, chegou a súa morte. Un ex-garda civil natural da Bugalla (Rebordaos - O Saviñao) viuno e recoñeceuno. Foino seguindo até saber onde moraba e foi avisar á Garda Civil de Chantada. O Piloto está no Salto de Belesar e é asasinado vilmente polos membros da Garda Civil (u-la xustiza? viven estes gardas civís? que fan ceibos? por que non se fai un xuízo por asasinato se é así?) no rego do Facheiro, que separa Pesqueiras de San Fiz de Asma. Con el levaba un carné onde puña que era xeneral xefe do E.M. asinado polo propio Líster (verdadeiro ou falso?). Seguía politicamente en activo? Non o sabemos.
Morre así o derradeiro maquis asasinado. Un home que foi empurrado á fuxida, ao monte, á supervivencia e á subsistencia. E que o obrigou a roubar. Certo é tamén que acometeu crimes terribles, aínda estando nun contexto ideolóxico complexo. Os máis coñecidos foi o da vinganza do seu amigo Emilio Golás (grande traballador e dirixente político lugués), o do asasinato do crego de Martín e o dun rapaz de Ribela (A Broza - O Saviñao). Emilio Golás ía á súa casa de Barán (Paradela) ocasionalmente, e foi dunha destas veces cando un veciño seu o foi denunciar á Garda Civil. A Garda Civil ferírono e levárono a Lugo para o matar. A vinganza do Piloto foi queimar a casa do confesor... con el dentro e a súa muller. Con respecto á do cura de Martín, tronzoulle os brazos a paus e logo amarrouno a unha árbore e prendeulle lume, aínda que semella que el foi alí cando xa a cousa tiña comezado, pois foron os da guerrilla de León (Guillermo Morán e Rocesvinto) quen a emprenderon. A máis inxustificada de todas, dentro da gravidade, foi a dun rapaz de Ribela, o cal asasinou por non querer apañar herba seca para lle prender lume a unha casa dun traidor fascista do Saviñao.
Como podemos ver, un home con dúas caras. Por unha beira, o amor profundo cara Mirelle, o sentimento de compañeirismo cos amigos e aliados e o compromiso de loita contra o fascismo e o franquismo. E por outra beira, o terrible que era cos seus inimigos e o violento que podía chegar a ser en determinadas ocasións. Nunca quixo marchar de Galiza. É de todos xeitos, unha vítima dunha persecución sen pausa e cun único fin para el: a morte. Sabedoiro disto, actuou en consecuencia. Unha persecución que levou a moitos homes á miseria máis absoluta que un poida imaxinar. Como se poden xulgar polos seus feitos baixo esas circunstancias?
E esta évos a historia do Piloto do Corgo. Unha aperta e un bico a todos!
domingo, 12 de outubro de 2008
Longa noite de pedra
O primeiro que puiden observar cando cheguei a Meiril (así é como din Madrid no galego do Val do Ellas) é a forte influencia galega que hai. Con ser un pouco observador é sinxelo ollar negocios con nomes en galego a eito por onde vaias ou referencias á nosa terra. Restaurantes, bares, ferraxarías, tendas de roupa, centros de emigrados, etc.
Lembro o segundo día de chegar acó que tiven que ir no metro para chegar á outra punta da cidade (grande aventura subterránea, rapaces!). Vaia sorpresa levei, meus queridos amigos! Xusto en fronte miña había escrito un poema de don Celso Emilio Ferreiro. Seica no metro poñen anacos de textos de diferentes obras para animar á xente a ler. A campaña chámase "Libros a la calle". Todos os textos que observei ao longo dos días están en castelán... todos agás o Longa noite de pedra do noso irmán (aínda que acompañado dunha tradución ao castelán).
Déixovos a imaxe. Unha aperta forte!
Lembro o segundo día de chegar acó que tiven que ir no metro para chegar á outra punta da cidade (grande aventura subterránea, rapaces!). Vaia sorpresa levei, meus queridos amigos! Xusto en fronte miña había escrito un poema de don Celso Emilio Ferreiro. Seica no metro poñen anacos de textos de diferentes obras para animar á xente a ler. A campaña chámase "Libros a la calle". Todos os textos que observei ao longo dos días están en castelán... todos agás o Longa noite de pedra do noso irmán (aínda que acompañado dunha tradución ao castelán).
Déixovos a imaxe. Unha aperta forte!
quarta-feira, 8 de outubro de 2008
Toponimia mirandesa
Hoxe vou pór a relación de topónimos mirandeses que hai en Portugal, por se algún de vós precisárades empregalos na súa forma correcta. Como ben sabedes, o mirandés é unha variedade dialectal do corpus ástur-leonés, antano falado en Asturias, Cantabria, León, Zamora, Salamanca e as portuguesas Miranda de l Douro e parte de Vimioso (Bumioso en mirandés). Hoxe por hoxe, só se fala en Asturias (agás a zona do Eo-Navia, de fala galega) e en La Liébana de Cantabria, habendo pequenos restos no léxico nas antigas zonas falantes de León e Zamora. O mirandés fálase en dous concellos ou cámaras municipais: Miranda de l Douro e Vimioso. En Miranda de l Douro fálase na súa totalidade, mentres que en Vimioso só se fala en dúas freguesías. Eis as aldeas. En primeiro lugar coloco, como corresponde, o topónimo autóctono orixinal e en segundo o topónimo inventado portugués. As aldeas de Miranda de l Douro sonvos:
-Aldinuoba. *Aldeia Nova
-Anfainç / Infainç. *Ifanes
-Augas Bibas. *Águas Vivas
-Atanor. *Atenor
-Bal d'Aila. *Vale de Águia
-Bal de Mira. *Vale de Mira
-Bila Chana de Barciosa. *Vila Chã de Braciosa
-Cérceno. *Cércio
-Cicuiro. *Cicouro
-Custantin. *Constantim
-Dues Eigreijas. *Duas Igrejas
-Freixenosa
-Fuonte Aldé. *Fonte Aldeia
-Fuonte Lhadron. *Fonte Ladrão
-Granja de la Silba. *Granja de Silva
-Malhadas
-Miranda de l Douro. *Miranda do Douro
-Palaçuolo. *Palaçoulo
-Palancar
-Paradela
-Picuote. *Picote
-Prado Gaton. *Prado Gatão
-Pruoba. *Póvoa
-Quinta de Cordeiro
-San Martino. *São Martinho de Angueira
-Sendin. *Sendim
-Silba. *Silva
-Speciosa. *Espiciosa
-Teixeira
-Zenízio. *Genísio
As aldeas de lingua mirandesa de Vimioso son dúas:
-Angueira
-Bilasseco. *Vilar Seco
Xa para poñer fin a esta entrada, comentar que en Caçareilhos (*Caçarelhos en portugués), no concello de Vimioso pretiño de Bilasseco, falouse en mirandés até hai ben pouquiño. Dicir tamén que hai catro aldeas xa no concello de Bragança que aínda manteñen unha cantidade importante de palabras no léxico de verbas mirandesas. Atópanse na raia con Zamora e son: Deilão, Petisqueira, Guadramil e Rio de Onor. Descoñezo como serían os topónimos orixinarios destas catro aldeas, aínda que investigando atopei estas posibilidades: Deilon, Petisqueira, Gudramil e Rionor. A aldea máis coñecida para nós é Rio de Onor, famosa por ter continuación na Seabra (chamada vil e cruelmente Rihonor de Castilla) e estar separada unha parte da aldea da outra por unha estúpida cadea de ferro que marca a fronteira internacional. Xa sabedes... xantar en Portugal e cagar en España...
-Aldinuoba. *Aldeia Nova
-Anfainç / Infainç. *Ifanes
-Augas Bibas. *Águas Vivas
-Atanor. *Atenor
-Bal d'Aila. *Vale de Águia
-Bal de Mira. *Vale de Mira
-Bila Chana de Barciosa. *Vila Chã de Braciosa
-Cérceno. *Cércio
-Cicuiro. *Cicouro
-Custantin. *Constantim
-Dues Eigreijas. *Duas Igrejas
-Freixenosa
-Fuonte Aldé. *Fonte Aldeia
-Fuonte Lhadron. *Fonte Ladrão
-Granja de la Silba. *Granja de Silva
-Malhadas
-Miranda de l Douro. *Miranda do Douro
-Palaçuolo. *Palaçoulo
-Palancar
-Paradela
-Picuote. *Picote
-Prado Gaton. *Prado Gatão
-Pruoba. *Póvoa
-Quinta de Cordeiro
-San Martino. *São Martinho de Angueira
-Sendin. *Sendim
-Silba. *Silva
-Speciosa. *Espiciosa
-Teixeira
-Zenízio. *Genísio
As aldeas de lingua mirandesa de Vimioso son dúas:
-Angueira
-Bilasseco. *Vilar Seco
Xa para poñer fin a esta entrada, comentar que en Caçareilhos (*Caçarelhos en portugués), no concello de Vimioso pretiño de Bilasseco, falouse en mirandés até hai ben pouquiño. Dicir tamén que hai catro aldeas xa no concello de Bragança que aínda manteñen unha cantidade importante de palabras no léxico de verbas mirandesas. Atópanse na raia con Zamora e son: Deilão, Petisqueira, Guadramil e Rio de Onor. Descoñezo como serían os topónimos orixinarios destas catro aldeas, aínda que investigando atopei estas posibilidades: Deilon, Petisqueira, Gudramil e Rionor. A aldea máis coñecida para nós é Rio de Onor, famosa por ter continuación na Seabra (chamada vil e cruelmente Rihonor de Castilla) e estar separada unha parte da aldea da outra por unha estúpida cadea de ferro que marca a fronteira internacional. Xa sabedes... xantar en Portugal e cagar en España...
quarta-feira, 1 de outubro de 2008
U-lo castelán?
A todos nos fixeron nalgún intre da nosa vida a famosa pregunta "Cantas linguas se falan en España?". E todo o mundo respondiamos coma paxariños que catro: galego, castelán, éuscaro e catalán. Hoxe sabemos logo de non moito investigar que iso é falso. Hai dez linguas autóctonas no territorio do Estado Español. Dez, si. Non catro nin seis nin oito. Dez. A cara que pon a xente cando escoita isto é para a gravar en vídeo. Por poñer un exemplo, unha persoa que vexo practicamente a diario, ficou tan pampo que non me soubo dicir nada até ter pasados dez (si, dez dez) segundos. A resposta xa a sabemos todos tamén: ¡Eres un nacionalista! ¿Cómo va a haber diez? Sí hombre, hay veinte, ¡no te jode! Esto es España y se habla español y ya está. Las otras son dialectos, son un castellano antiguo que se ha quedado ahí sin evolucionar.-O castelán. Efectivamente, existe, a pesar da insistencia de certos medios de comunicación en que non existe en Galiza, Catalunya ou Euskadi por mor da represión das linguas autóctonas (manda carallo!). En todo o territorio... teoricamente, claro, porque, sen ir máis lonxe, na miña aldea non se rexistra ningún caso de castelán-falante, aínda que a nivel estatístico para a fachada internacional nós sómolo. En Europa non se fala en ningún sitio máis. Fálase tamén na maioría dos países de Sudamérica e Centroamérica. Tamén se fala no sur dos Estados Unidos, en Guinea Ecuatorial e nas Filipinas (seica). Nestes países tamén se contan todos os seus habitantes coma castelán-falantes, cando hai ducias de linguas máis.
-O galego. O galego é falado en Galiza. Tamén se fala no Eo-Navia (a zona máis occidental de Asturias), no Bierzo e parte da Cabreira (León), nas Portelas e Calabor (Zamora) e no Val do Ellas (norte de Cáceres). Fóra do Estado Español non se fala. Iso se supoñemos que o galego é unha lingua de seu e non é un dialecto máis do corpus galego-portugués. Este debate déixoo para outra entrada no caderno.
-O asturiano. Esta lingua é falada en Asturias (agás na zona do Eo-Navia) e en La Liébana (Cantabria). Até hai relativamente pouco tamén se falaba nas comarcas situadas máis ao norte de León (A Cabreira, Babia, Ḷḷaciana, O Bierzo oriental ou Oseya) e na Seabra zamorana, mais hoxe a lingua desapareceu nesas zonas e só existen pequenos restos no léxico. Ten relación co asturiano o castúo, o dialecto falado en Estremadura, hoxe practicamente desaparecido. Alén as fronteiras españolas, é falado nos concellos de Miranda de l Douro e de Vimioso, situados no distrito de Bragança (Portugal).
-O portugués. Como? Que se fala portugués en España? Pois si. E non son os que van vender mantas a Badajoz: son habitantes con D.N.I. español e administrativamente españois, mais de fala portuguesa. É falado na Bouça e na Alamedilha en Salamanca; en Valência de Alcântara en Cáceres e en Olivença en Badajoz. Por que non se fai oficial esta lingua? Teñen medo que Portugal reclame os seus dereitos incumpridos por parte de España sobre Olivença? Onde máis se fala? Portugal, Brasil, Cabo Verde, São Tomé e Príncipe, Angola, Moçambique, Timor Leste, Guiné-Bissau e tamén pequenas illas de falantes autóctonos en Sri Lanka, Macau e Goa.
-O catalán. Lingua falada na parte leste do Estado Español. Fálase en todo o territorio de Catalunya agás o Val d'Aran, na franxa leste de Aragón, en toda València agás a zona máis occidental e a parte extrema sur de Alacant, en El Carxe (Murcia) e nas illas Balears. Alén o Estado Español, é lingua autóctona en Andorra, no Rosselló (Francia) e en L'Alguer (Sardeña). Logo do castelán, é a lingua con maior número de falantes do Estado.
-O aragonés. Outra máis para a colección. Poderala escoitar en Huesca (Uesca en aragonés). Moi ameazada, fálase principalmente no norte da provincia, aínda que tamén se estende ás comarcas do sur da provincia xa de xeito castelanizado.
-O occitano. No Val d'Aran, no extremo norte de Lleida (Lhèida en occitano), atópase a representación desta gran lingua no Estado Español. É coñecida alí familiarmente como aranés. Está recoñecida oficialmente en Catalunya, non sendo dese xeito admitida a nivel estatal. O seu uso esténdese por todo o sur de Francia (agás nas zonas de fala éuscara e catalá), polos Vales Occitanos italianos, Mónaco e en La Gàrdia (Calabria).
-O éuscaro. Lingua oficial recoñecida falada en toda Gipuzkoa, máis da metade oriental de Bizkaia e o norte de Araba. Tamén é a lingua autóctona da metade norte de Nafarroa. Fóra do territorio do Estado Español é empregada en Iparralde ou País Vasco Francés (Francia).
-O árabe. Unha das linguas con maior extensión do mundo tamén é autóctona de Ceuta, pertencente ao Estado Español. Deberían pensar os políticos que se non se acepta a oficialidade desta lingua, pódense ir despedindo deste enclave africano.
-O bérber. O bérber évos a lingua propia de Melilla. O dialecto que se emprega nesa cidade é o tarifit. O mesmo que dixen para o árabe dígoo para o bérber.
Daquela que? Se hai dez linguas por que só catro son oficiais? Hai varias razóns dende o meu punto de vista. A primeira e principal: non interesa a recuperación ou oficialización destas linguas porque pode dar dores de cabeza á política española, tan obsesionada na unidade de España e o centralismo no espírito do castelán. Sexamos sinceros, queren que o castelán sexa a lingua de todo o Estado para poder así manter esa estúpida unidade que nunca existiu e dese xeito poder meter man a eito por todos lados. Divide e vencerás. España: cega, xorda, muda. Outras cuestións son a económica ou a relixiosa. Economicamente non interesa porque recoñecer unha lingua de xeito oficial conleva unha serie de gastos que hoxe por hoxe non están dispostos a desenvolver (apenas o fan coas linguas oficiais). A relixión vai vencellada desta vez á política, pois a oficialización do árabe levaría a unha posible concienciación de Ceuta e á súa apertura (oficial) ao Islam e a Marrocos.
Quero opinións, xente. Veña, lerchade!
Subscrever:
Mensagens (Atom)
